PMDD: een onvoorspelbare sluipschutter

Winning combo’s in het leven: een fleece dekentje en een koude winterdag, spek en ei, gin en tonic. Non-winning combo: ik en mijn hormonen. Al vanaf mijn prille puberteit heb ik het gevoel dat er ergens een foutje is geslopen in mijn vrouwelijkheid. Vandaag, op de vooravond van mijn veertigste, merk ik pas écht goed hoezeer mijn premenstruele klachten mijn leven hebben beïnvloed, en dat nog steeds doen.
Leestijd:
4 min.
PMDD: een onvoorspelbare sluipschutter

Laatbloeier

Ik was laat. Terwijl mijn vriendinnen al lang in de weer waren met maandverbandjes en tampons, briefjes lieten schrijven om de zwemles te ontlopen en onderling al hun maandelijkse grieven bespraken, viel er bij mij op dat gebied nog niet veel te beleven. Op mijn veertiende tuurde ik vertwijfeld naar mijn nog steeds akelig kale venusheuvel in de hoop er ten minste één ontluikend haartje te spotten. Wat wilde ik het graag, bij de vrouwenhoren. Bij die mysterieuze clan, verbonden door een maandelijkse bloeding.

Wist ik veel…

Mijn nieuwe leven als vrouw? Dat bleek doordrenkt met tranen.

Op mijn zestiende werden mijn wensbeden verhoord. Mijn eerste menstruatie. En, zoals dat gaat wanneer iets lang op zich laat wachten, konden mijn eigen verwachtingen niet verder van de realiteit liggen. Mijn nieuwe leven als vrouw? Dat bleek doordrenkt met tranen. Want die biggelden op de meest onmogelijke momenten over mijn wangen. Of ik nu alleen op mijn kamertje naar Céline Dion luisterde, of struinde door een bomvolle winkelstraat: de sluizen gingen open. Ook kreeg ik alsmaar vaker last van oncontroleerbare woedebuien.

Anticonceptie: een zoektocht zonder happy end

In die periode werd het serieuzer met mijn toenmalige vriendje. Het volgende aspect van vrouw-zijn diende zich dus al snel aan: anticonceptie. Ik kreeg Yasmin voorgeschreven, dé revolutionaire pil (we spreken over de vroege jaren 2000). Ik kwam tien kilo bij op een half jaartijd, en mijn borsten explodeerden van een C- naar een E-cup. Doodongelukkig klopte ik aan bij de huisarts. Die verweet me te veel te eten, want mijn klachten konden in géén geval aan de pil te wijten zijn. Op dat moment worstelde ik al met een vrij serieuze eetstoornis, en zijn woorden wakkerden mijn gevoelens van zelfhaat nog meer aan.

Ik kwam tien kilo bij op een half jaar tijd, en mijn borsten explodeerden van een C- naar een E-cup.

Vervolgens zocht ik mijn toevlucht tot Mirena, het baanbrekende hormoonspiraaltje. Ik moet eerlijk toegeven dat dit jarenlang de perfecte oplossing leek. Ik heb zo’n twaalf jaar weinig klachten ervaren, en mijn menstruatie bleef volledig uit. Al moet ik er wel bij zeggen dat, als ik terugkijk op die periode in mijn leven, ik regelmatig last had van stemmingswisselingen. Om onverklaarbare redenen kon ik me plots enorm down voelen. De toenmalige vriendjes die de revue passeerden, omschreven me als ‘wispelturig’. In de zomer leed ik aan summertime sadness, in de winter had ik last van de winterblues. Ik aanvaardde mezelf als zwartgallig persoon, en moedigde elke man die op mijn pad kwam aan om een vrouw te zoeken die lichter in het leven stond dan ik. Want dat verdienden ze. Ik voelde mezelf unlovable, en legde me neer bij het feit dat ik simpelweg geen aangenaam persoon was om mee samen te leven. Jammer maar helaas.

Na de laatste vervanging van mijn spiraal liep het pas echt goed mis. Ik ben de volgende dag zo hard gecrasht dat ik mezelf uit het raam wilde gooien. Ik voelde meteen dat het spiraal eruit moest, maar het was natuurlijk net weekend. Uiteindelijk kwam ik terecht op de spoedafdeling, waar de (overigens vrouwelijke) arts me behandelde me alsof ik een losgeslagen idioot was. Uiteindelijk haalde een jonge gynaecologe het onding uit m’n lijf, met de woorden: “Ik snap dit echt niet. Dit kán bijsluitergewijs niet, want een spiraal werkt enkel lokaal.” Oké dan.

Ik ben de volgende dag zo hard gecrasht dat ik mezelf uit het raam wilde gooien.

Mijn mentale toestand klaarde trouwens diezelfde avond nog op, het voelde alsof de druk van de ketel ging en de mist in mijn hoofd letterlijk wegtrok. Na een experiment met de NuvaRing (gewichtstoename part two, zo’n zeven kilo op een paar maanden), een koperspiraal (ondraaglijke krampen op élke dag van m’n cyclus), besloot ik vier jaar geleden om definitief vaarwel te zeggen tegen de vrouwelijke anticonceptiemethodes.

Perfect normale verschijnselen?

Zonder anticonceptie merkte ik pas goed welke impact mijn cyclus heeft op mijn welzijn. Ik wist al dat ik PMS-klachten had, maar ik begon me toch vragen te stellen. Want het is wel héél heftig allemaal. Ik krijg ’s nachts voor mijn menstruatie hartkloppingen en paniekaanvallen, en moet het daardoor vaak met twee uurtjes slaap doen. Ook steekt er plots een enorme faalangst op en twijfel ik aan mijn eigen werk. Onlangs dacht ik dat ik in mijn pre-menopauze zat (door de opvliegers en heftige zweetbuien), maar mijn gynaecoloog verzekerde me dat dat niet het geval was. Volgens hem is dit alles “perfect normaal” en moet ik maar wat “ontspannen, zwarte chocolade eten of antidepressiva nemen.” Tja, dan zijn we ook weer uitgepraat.

PMDD dus.

Ik besloot om me verder te verdiepen in mijn klachten, en zo kwam ik uiteindelijk terecht bij PMDD. Iets waar ik nog nooit van had gehoord, maar wat enorm strookt met mijn -tja, hele leven? De puzzelstukjes vielen eindelijk in elkaar. Het is erg ontnuchterend om te lezen dat er maar weinig oplossingen voorhanden zijn. Antidepressiva zijn voor mij geen optie, want als schrijver ben ik bang om mijn brein en creativiteit negatief te beïnvloeden met farmaceutische middelen. (Ik veroordeel trouwens in geen enkel geval de vrouwen die daar wél hun redding in zoeken, want ik weet hoe oneindig diep de afgrond kan zijn.) Ook durf ik niet te kiezen voor therapie met hormonen, want door mijn geschiedenis vrees ik voor collateral damage. Nu probeer ik mijn heil te vinden in ayurvedische kruiden, lichttherapie, sport en allerlei vitaminesupplementen. Dat kost me elke maand een flinke smak geld, maar op die manier heb ik toch het gevoel ‘iets’ te doen voor mezelf.

Ook durf ik niet te kiezen voor therapie met hormonen, want door mijn geschiedenis vrees ik voor collateral damage.

De gevarenzone

Tijdens mijn zoektocht ontdekte ik ook dat er wel wat triggers zijn die mijn PMDD-klachten verergeren. In mijn geval zijn dat:

  • Stress: Ik merk duidelijk dat mijn klachten verergeren als ik tijdens mijn luteale fase niet genoeg rust neem. De rekening volgt gegarandeerd 2 dagen voor mijn menstruatie. Intussen weten de mensen waarmee ik close ben waarom ik soms last minute afspraken cancel. Tegen anderen durf ik weleens zeggen dat ik kamp met medische issues. En eerlijk, zit ik ver van de waarheid af?
  • Honger: Een lege maag activeert mijn ‘paniekcentrum’. Soms helpt een beetje eten om mijn zenuwstelsel te kalmeren. Af en toe moet ik dat midden in de nacht doen. Gezond? Wellicht niet. Maar op die dagen zit ik in survival-modus.
  • Weinig slaap: Vervelend vicieus cirkeltje. Want mijn PMDD houdt me net uit mijn slaap.
  • Ziekte: een sluimerend keelpijntje, een verkoudheid die niet wil doorbreken, … Als ik me al niet zo in mijn sas voel, dan volgt er meestal een zware PMDD-episode.

Erkenning is cruciaal

Intussen ben ik dus bijna veertig. Er zijn maanden dat mijn klachten goed meevallen, en maanden dat ik weer in de keuken sta te hyperventileren en brullen dat het me allemaal te veel wordt. En ik blijf me erover verbazen wat voor opluchting die eerste druppel menstruatiebloed telkens weer met zich meebrengt. Maar nu herken ik het gevoel, en – nog belangrijker – erken ik het gevoel. Ik denk dat elke vrouw die met PMDD te maken krijgt, op veel onbegrip stoot. Het is al moeilijk om uit te leggen wat er juist aan de hand is. En wanneer je dan eindelijk al je moed bij elkaar raapt om je verhaal te doen, is het heel hard als medici je klachten niet serieus nemen. Het voelt dan alsof er een reddingsboei voor je neus wordt weggehaald.

De weg is nog lang, maar elke post, elke vlog en elke publicatie is een stap in de goede richting.

Ik kan dus niet genoeg benadrukken hoe dankbaar ik ben dit kanaal gevonden te hebben, en hoe deugd het doet om te zien dat er wat meer ruchtbaarheid aan PMDD wordt gegeven. De weg is nog lang, maar elke post, elke vlog en elke publicatie is een stap in de goede richting. Alleen al het feit dat PMDD erkend wordt, is een grote opluchting en geeft me kracht.

Want wat blijkt? Het gaat helemaal niet over vechten tegen jezelf, maar over vechten tegen een aandoening. En da’s een strijd die we met vereende krachten kunnen leveren.

Lees ook