Hoe ziet de behandeling van PMDD eruit? Bestaat er een PMDD-specialist? Bestaan er oplossingen? Hieronder vind je de behandelingsmogelijkheden op een rijtje.
PMDD staat voor ‘Premenstrual Dysphoric Disorder’. Het is een ernstige stemmingsstoornis die gelinkt is aan de menstruatiecyclus. Het zorgt voor maandelijkse klachten die telkens 1 - 2 weken voor de menstruatie optreden. Het gaat om: depressie, angst, irritatie, woede, gevoelens van hopeloosheid, vermoeidheid etc.
Lees ook: Wat is PMDD?
De behandeling van PMDD begint met een diagnose. De enige manier om die te krijgen is door je symptomen gedurende 2 - 3 maanden dagelijks te loggen. Daarna kan een huisdokter, gynaecoloog of psychiater een diagnose stellen indien de oorzaak van de klachten niet ergens anders ligt.
In praktijk is het echter heel moeilijk om een diagnose te krijgen en dat heeft verschillende oorzaken. Ten eerste zijn er in België heel weinig dokters die de stoornis kennen. Het werd namelijk pas in 2019 toegevoegd aan de DSM-5, hét psychiatrische handboek voor diagnoses. In de medische wereld is dat nog maar erg recent. Het is dus belangrijk om goed te informeren bij jouw arts of hij/zij bekend is met PMDD. Hierdoor bestaan er ook nog geen specialisten in dit gebied.
Heb je een arts die PMDD kent, dan kan je samen de behandelingsmogelijkheden bekijken. Helaas is de exacte oorzaak van PMDD nog niet bekend. Wetenschappelijk onderzoek naar de stoornis staat namelijk nog maar in haar kinderschoenen. De behandelingen die er bestaan, zijn dus vooral symptoombestrijding.
Gelukkig zijn er wel een aantal behandelingsmogelijkheden die je kan bespreken met je arts. Hij/zij zal je ook kunnen uitleggen wat de bijwerkingen en risico's zijn. Ook hierbij geldt weer dat er weinig onderzoek bestaat naar hoe effectief sommige behandelingen zijn.
Meestal wordt ‘de pil’ gebruikt om zwangerschap te voorkomen. Voor sommige vrouwen met PMDD kan het soms een oplossing bieden tegen hun klachten.
De hormonen in de anticonceptiepil zorgen ervoor dat je geen eisprong meer hebt. Het legt je eigen hormonaal systeem stil. Op die manier heb je geen natuurlijke hormoonschommelingen meer. Wetenschappers vermoeden dat de hersenen van vrouwen met PMDD gevoeliger reageren op die schommelingen. Daardoor kan het gebruik van anticonceptiepillen je symptomen verlichten.
Toch blijken niet alle anticonceptiepillen een goede keuze bij het bestrijden van PMDD-symptomen. Uit onderzoek blijkt dat je het best geholpen kan zijn met een vierde generatie-pil. Ze bevatten een combinatie van ethynylestradiol en drospirenon. Het gaat om de volgende anticonceptiepillen: Yasmin, Yaz, Rosal en Zoely.
Een bepaald type antidepressiva kan PMS en PMDD-symptomen verlichten: SSRI’s. Het staat voor ‘Selectieve serotonine-heropnameremmers’.
Je kan ze ofwel gedurende heel je cyclus nemen, ofwel enkel in de tweede helft ervan. Onderzoek toont aan dat beide manieren even effectief zijn. De medicatie zorgt ervoor dat je serotoninegehalte, ook wel het gelukshormoon genoemd, verhoogd wordt. Enkele bijwerkingen die veel voorkomen zijn o.a. misselijkheid, minder energie, slaperigheid, vermoeidheid, lager libido en zweten.
Deze SSRI’s kunnen effectief zijn bij de behandeling van PMDD: fluoxetine, sertraline, paroxetine en citalopram.
Specifieke medicatie, GnRH-agonisten, zorgen ervoor dat je eierstokken veel minder oestrogeen en progesteron produceren. Daardoor krijg je geen menstruatie meer en kom je in een kunstmatige menopauze. Hierdoor kunnen PMS- en PMDD-symptomen verdwijnen.
Dokters zullen dit echter niet snel aanraden. Er kunnen namelijk ernstige bijwerkingen optreden zoals botontkalking, opvliegers en erg zweten 's nachts. Na enkele maanden wordt vaak hormoonbehandeling gebruikt om de bijwerkingen tegen te gaan. Hierdoor is het mogelijk dat je opnieuw PMDD-symptomen krijgt. Meer onderzoek is dus nodig.
Indien alle voorgaande behandelingen niet werken, kan je je baarmoeder en eierstokken laten verwijderen. Dit heet een hysterectomie en een bilaterale oophorectomie. Op die manier ben je meteen in de overgang. De operatie is echter heel ingrijpend en kan ernstige bijwerkingen hebben. Uit onderzoek blijkt wel dat PMS- en PMDD-symptomen volledig kunnen verdwijnen in combinatie met hormoontherapie. Deze behandeling kan enkel als allerlaatste optie overwogen worden.
Er bestaan verschillende behandelingsmogelijkheden om PMS- en PMDD-symptomen te bestrijden. Omdat de oorzaak van PMS en PMDD nog niet helemaal bekend is, gaat het vooral om symptoombestrijding. Iedereen is anders en elk lichaam reageert anders op de behandelingen. Daarom kan het zijn dat de ene behandeling wel werkt voor jou, maar voor iemand anders geen oplossing is (of omgekeerd). Bespreek altijd heel goed je behandeling met een arts.
Lees ook: Wat is het verschil tussen PMS en PMDD?
Gialeraki, Argyri, et al. “Oral Contraceptives and HRT Risk of Thrombosis.” Clinical and Applied Thrombosis/Hemostasis, vol. 24, no. 2, 2018, pp. 217–225.
Hantsoo, L. & Epperson, C. N. Allopregnanolone in premenstrual dysphoric disorder (PMDD): Evidence for dysregulated sensitivity to GABA-A receptor modulating neuroactive steroids across the menstrual cycle. Neurobiol. Stress 12, 100213 (2020).
Maharaj, Shalini, and Kenneth Trevino. “A Comprehensive Review of Treatment Options for Premenstrual Syndrome and Premenstrual Dysphoric Disorder.” Journal of Psychiatric Practice, vol. 21, no. 5, Sept. 2015, pp. 334–50. DOI.org (Crossref), https://doi.org/10.1097/PRA.0000000000000099.
Stichting PMDD Nederland. (2024). Premenstrual Dysphoric Disorder - premenstrueel dysforische stemmingsstoornis [Brochure].