Hoe ziet de behandeling van PMDD eruit? Bestaat er een PMDD-specialist? Bestaan er oplossingen? Hieronder vind je de behandelingsmogelijkheden op een rijtje.
PMDD staat voor ‘Premenstrual Dysphoric Disorder’. Het is een ernstige stemmingsstoornis die gelinkt is aan de menstruatiecyclus. Typische klachten treden 1 à 2 weken voor de menstruatie op, zoals:
De enige manier om een diagnose PMDD te krijgen is door je symptomen gedurende 2 - 3 maanden dagelijks te tracken.
Een hulpmiddel hiervoor is de PMS Coach app, die mijn vriend en ik samen ontwikkelden. De app alleen is niet genoeg voor een officiële diagnose - een arts heeft ook informatie nodig over bijvoorbeeld je medische voorgeschiedenis - maar ze kan je wel helpen patronen in je klachten zichtbaar te maken.
Er bestaan helaas nog geen PMDD-specialisten waar je naartoe kan. Informeer bij je huisarts, gynaecoloog of psychiater of hij/zij de stoornis kent. Het is namelijk een erg onbekende stoornis.
Zoek je een arts met kennis van PMDD? In de facebookgroepen "PMS & PMDD Vlaanderen" en "PMDD Nederland" circuleren soms namen van artsen waar anderen zijn geweest. Ikzelf beheer de Vlaamse groep. De Nederlandse groep wordt beheerd door de Stichting PMDD Nederland.
Omdat de precieze oorzaak van PMDD nog niet gekend is, focussen behandelingen vooral op symptoombestrijding. Iedereen reageert anders; wat voor de ene werkt, helpt niet altijd voor de andere. Bespreek dit altijd goed met je arts. Hij/zij zal je ook kunnen uitleggen wat de bijwerkingen en risico's zijn.
Hoewel 'de pil' meestal gebruikt wordt om zwangerschap te voorkomen, biedt het voor sommige vrouwen met PMDD een oplossing voor hun klachten.
De hormonen in de anticonceptiepil zorgen ervoor dat je geen eisprong meer hebt. Het legt je eigen hormonaal systeem stil. Op die manier heb je geen natuurlijke hormoonschommelingen meer. Wetenschappers vermoeden dat de hersenen van vrouwen met PMDD gevoeliger reageren op die schommelingen. Daardoor kan het gebruik van anticonceptiepillen je symptomen verlichten.
Toch blijken niet alle anticonceptiepillen een goede keuze bij het bestrijden van PMDD-symptomen. Uit onderzoek blijkt dat je het best geholpen bent met een vierde generatie-pil. Ze bevatten een combinatie van ethynylestradiol en drospirenon. Het gaat om de volgende anticonceptiepillen: Yasmin, Yaz, Rosal en Zoely.
Lees ook: Wat hebben de pil en PMS met elkaar te maken?
Een bepaald type antidepressiva kan PMS en PMDD-symptomen verlichten: SSRI’s. Het staat voor ‘Selectieve serotonine-heropnameremmers’.
Je kan ze ofwel gedurende heel je cyclus nemen, ofwel enkel in de tweede helft ervan. Onderzoek toont aan dat beide manieren even effectief zijn. De medicatie zorgt ervoor dat je serotoninegehalte, ook wel het gelukshormoon genoemd, verhoogd wordt. Enkele bijwerkingen die veel voorkomen zijn o.a. misselijkheid, minder energie, slaperigheid, vermoeidheid, lager libido en zweten.
Uit onderzoek blijkt dat deze SSRI’s effectief kunnen zijn bij de behandeling van PMDD: fluoxetine, sertraline, paroxetine en citalopram.
Specifieke medicatie, GnRH-agonisten, zorgen ervoor dat je eierstokken veel minder oestrogeen en progesteron produceren. Daardoor krijg je geen menstruatie meer en kom je in een kunstmatige menopauze. Hierdoor kunnen PMS- en PMDD-symptomen verdwijnen.
Dokters zullen dit echter niet snel aanraden. Er kunnen namelijk ernstige bijwerkingen optreden. Na enkele maanden wordt vaak hormoonbehandeling gebruikt om de bijwerkingen tegen te gaan. Hierdoor is het mogelijk dat je opnieuw PMDD-symptomen krijgt. Meer onderzoek is dus nodig.
Indien alle voorgaande behandelingen niet werken, kan je je baarmoeder en eierstokken laten verwijderen. Dit heet een hysterectomie en een bilaterale oophorectomie. Op die manier ben je meteen in de overgang. De operatie is echter heel ingrijpend en kan ernstige bijwerkingen hebben. Uit onderzoek blijkt wel dat PMS- en PMDD-symptomen volledig kunnen verdwijnen in combinatie met hormoontherapie. Deze behandeling kan enkel als allerlaatste optie overwogen worden.
Er bestaan verschillende behandelingsmogelijkheden om PMS- en PMDD-symptomen te bestrijden. Omdat de oorzaak van PMS en PMDD nog niet helemaal bekend is, gaat het vooral om symptoombestrijding. Iedereen is anders en elk lichaam reageert anders op de behandelingen. Daarom kan het zijn dat de ene behandeling wel werkt voor jou, maar voor iemand anders geen oplossing is (of omgekeerd). Bespreek altijd heel goed je behandeling met een arts.
Lees ook: Wat is het verschil tussen PMS en PMDD?
Gialeraki, Argyri, et al. “Oral Contraceptives and HRT Risk of Thrombosis.” Clinical and Applied Thrombosis/Hemostasis, vol. 24, no. 2, 2018, pp. 217–225.
Hantsoo, L. & Epperson, C. N. Allopregnanolone in premenstrual dysphoric disorder (PMDD): Evidence for dysregulated sensitivity to GABA-A receptor modulating neuroactive steroids across the menstrual cycle. Neurobiol. Stress 12, 100213 (2020).
Maharaj, Shalini, and Kenneth Trevino. “A Comprehensive Review of Treatment Options for Premenstrual Syndrome and Premenstrual Dysphoric Disorder.” Journal of Psychiatric Practice, vol. 21, no. 5, Sept. 2015, pp. 334–50. DOI.org (Crossref), https://doi.org/10.1097/PRA.0000000000000099.
Stichting PMDD Nederland. (2024). Premenstrual Dysphoric Disorder - premenstrueel dysforische stemmingsstoornis [Brochure].