Wat hebben de pil en PMS (premenstrueel syndroom) met elkaar te maken?

Neem je de pil en denk je dat je last hebt van het premenstrueel syndroom? Hoe werkt de pil precies? Op welke manier kan dit symptomen veroorzaken? We leggen het je in dit artikel duidelijk uit.
Leestijd:
5 min.
Een blauwe strip met anticoncetiepillen

In het kort

Kan je last hebben van het premenstrueel syndroom als je de pil neemt? In praktijk is het onderscheid tussen PMS en bijwerkingen van de pil moeilijk te maken. Je kan dus wel PMS-achtige symptomen hebben zoals: vermoeidheid, depressieve gevoelens, cravings, mood swings, ... Maar de exacte oorzaak? Dat blijft voorlopig zelfs voor wetenschappers nog een raadsel.

Hieronder leggen we je uit hoe een natuurlijke menstruatiecyclus eruit ziet, op welke manier de pil precies werkt en waarom je PMS-achtige symptomen kan hebben.

De natuurlijke menstruatiecyclus uitgelegd

Om te begrijpen hoe de pil werkt, is het belangrijk te weten hoe een natuurlijke cyclus in elkaar zit. Hier zijn 2 hormonen verantwoordelijk voor: oestrogeen en progesteron. Op de afbeelding hieronder kan je zien hoe deze hormonen doorheen je cyclus schommelen.

Grafiek van hormoonschommelingen tijdens een natuurlijke menstruatiecyclus

Je cyclus start op de eerste dag van je menstruatie. Het hormoon oestrogeen begint dan aan een opmars. Het zorgt ervoor dat een eitje in een van je eierstokken begint te rijpen. Wanneer oestrogeen een hoogtepunt bereikt (gemiddeld op dag 14) krijg je je eisprong. Het oestrogeen-niveau neemt vervolgens een duik. 

In de tweede helft van je cyclus, de luteale fase, kan je last krijgen van premenstruele klachten. Dan is het hormoon progesteron aan het werk. Het zorgt ervoor dat je baarmoederslijmvlies dikker wordt zodat een bevrucht eitje er zich makkelijk in kan nestelen. Als je lichaam merkt dat je eitje niet bevrucht wordt, zal je minder en minder progesteron aanmaken. Daarna krijg je je menstruatie.

Hoe werkt een anticonceptiepil?

De anticonceptiepil zorgt ervoor dat je géén eisprong hebt. Op die manier kan je dus ook niet zwanger worden. Maar hoe zorgt een pilletje daar nu exact voor?

De meeste strips van anticonceptiepillen bevatten 21 pilletjes. Je kan ze oftewel doornemen, oftewel een stopweek inlassen. De pilletjes bevatten allemaal dezelfde hoeveelheid (synthetische) oestrogeen en progestageen (bootst de werking van het natuurlijke hormoon progesteron na). Omdat de pilletjes beide hormonen bevatten, spreken we van een 'combinatiepil'. Deze soort anticonceptiepil wordt wereldwijd het meeste voorgeschreven.

Normaal gezien maak je zelf oestrogeen en progesteron aan. De pil neemt dit van je over. Op de afbeelding hieronder zie je op welke manier de hormonen schommelen wanneer je deze pil neemt

Het gaat om de volgende pillen (dit kan je makkelijk nakijken op de verpakking): Gestodeen / ethinylestradiol, Lovette, Marvelon, Mercilon, Microgynon, Minulet, Rosal, Stediril & Yasmin. De volgende anticonceptiepillen werken op dezelfde manier, maar bevatten 24 pilletjes + 4 placebo's voor tijdens je stopweek: Daylette, Yaz, Zoely.

Grafiek van hormoonschommelingen bij gebruik van de anticonceptiepil

Zoals we hierboven reeds vertelden, zorgt het stijgen en de piek van oestrogeen voor de rijping van een eitje en de eisprong. Als je constant hetzelfde niveau hormonen hebt, zal je dus géén eisprong krijgen. 

Als je begint aan je stopweek, daalt het niveau oestrogeen en progestageen plots. Je zal hierdoor een nagebootste menstruatie krijgen, de 'onttrekkingsbloeding'. Je baarmoederslijmvlies wordt ook afgebroken. Het is minder dik geworden dan bij een natuurlijke cyclus, waardoor de onttrekkingsbloeding minder hevig en minder lang is dan een natuurlijke menstruatie.

Als je je pil doorneemt, zal je niveau oestrogeen en progestageen hetzelfde blijven (stippellijn). Je zal niet plots een daling krijgen van hormonen. Je breekt dus geen baarmoederslijmvlies af en je krijgt geen nagebootste menstruatie.

Nu je weet hoe je pil invloed heeft op je hormonen, kijken we hieronder eens waarom je wel PMS-symptomen kan hebben.

Waarom ervaar ik wel PMS-symptomen?

Je kan PMS-symptomen ervaren zoals: depressieve gevoelens, vermoeidheid, pijnlijke borsten, mood swings, ... Maar is dit PMS of gaat het om bijwerkingen van de pil? 

Sommige wetenschappers zien het premenstrueel syndroom als een reactie na je eisprong op het natuurlijk stijgen en dalen van oestrogeen en progesteron. Zoals hierboven gezegd, onderdrukt de pil je eisprong. Zo kan je in principe geen PMS hebben als je de pil neemt. Jouw symptomen worden dan als bijwerkingen van de pil gezien.

Wetenschappelijk onderzoek definieert PMS niet altijd op dezelfde manier.

De exacte oorzaak van PMS is echter nog niet gekend en wetenschappelijk onderzoek definieert PMS niet altijd op dezelfde manier. Het onderscheid tussen PMS en bijwerkingen van de pil is in praktijk dus erg moeilijk te maken. 

Over bijwerkingen van de pil is al iets meer geweten dan over de oorzaak van PMS. 4 - 10% van de vrouwen krijgt bijvoorbeeld depressieve klachten door de combinatiepil. Die klachten en andere mentale symptomen komen misschien doordat je extra gevoelig bent voor de synthetische stof progestageen in de pil. De laatste jaren zijn er wel anticonceptiepillen op de markt gekomen die een andere soort progestageen bevatten (drospirenon) dat effectief kan zijn voor vrouwen met PMS-klachten. Dit kan je zeker met je dokter bespreken.

4 - 10% van de vrouwen krijgt depressieve klachten door de combinatiepil.

Als je de combinatiepil neemt, maak je ook minder oestrogeen aan, wat dan weer invloed heeft op de aanmaak van serotonine (ook wel bekend als het gelukshormoon). Dit kan ook voor depressieve klachten zorgen. Daarnaast zorgt een laag gehalte aan oestrogeen ervoor dat je je angsten minder goed de baas bent. 

Er is meer wetenschappelijk onderzoek nodig om de oorzaken van PMS uit te klaren. Tot op de dag van vandaag weten wetenschappers niet wat nu exact voor die klachten zorgt.

Conclusie

Als je de pil neemt, is het onderscheid tussen PMS en bijwerkingen van de pil moeilijk te maken. Sommige wetenschappers beschouwen het premenstrueel syndroom als een reactie na je eisprong op natuurlijke hormoonschommelingen. In principe kan je dan geen last hebben van PMS. Wetenschappelijk onderzoek definieert PMS echter niet altijd op dezelfde manier, waardoor het in praktijk lastig is om het verschil te weten. 

De exacte oorzaak van PMS is (nog) niet gekend. Meer wetenschappelijk onderzoek in de toekomst zal hier misschien wel een antwoord op kunnen geven.

Bronnen:
Gingnell, Malin, et al. “Oral Contraceptive Use Changes Brain Activity and Mood in Women with Previous Negative Affect on the Pill—A Double-Blinded, Placebo-Controlled Randomized Trial of a Levonorgestrel-Containing Combined Oral Contraceptive.” Psychoneuroendocrinology, vol. 38, no. 7, 2012, pp. 1133–1144.
Green LJ, O’Brien PMS, Panay N, Craig M on behalf of the Royal College of Obstetricians and Gynaecologists. Management of premenstrual syndrome. BJOG 2017;124:e73–e105.
Montoya, Estrella R, and Peter A Bos. “How Oral Contraceptives Impact Social-Emotional Behavior and Brain Function.” Trends in Cognitive Sciences, vol. 21, no. 2, 2016, pp. 125–136.
https://www.anticonceptie.nl/product/anticonceptiepil/
https://www.youtube.com/watch?v=Tz33p-pMlrU

Lees ook